BOROWIEC
Wieś sołecka położona w południowo-wschodniej części gm., na
prawym brzegu rz. Czarnej, w pobliżu ujścia rz. Popławki, są to podmokłe tereny
pradolinne. Wieś oddalona około 5 km od drogi krajowej Piotrków
Tryb.-Kielce i Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Kotuszów, Rożenek,
Kalinków i Dębowa Góra oraz zachodnią granicą gm. Pow. 4297,27 ha, w tym
gruntów ornych 265, 99 ha. Integralne części wsi: Poręba – osiedle
powstałe po wyrębie lasu, dawniej mieszkańcy trudzili się wypalaniem drewna dla
uzyskania węgla drzewnego i produkcji smoły (Rospond S., 1984). Rys
historyczny: SGKP podaje, że na początku XIX w. istniała wieś nad rz. Czarną w
powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należąca do parafii Dąbrowa. We wsi
znajdowało się 14 domów, odnotowano 73 mieszkańców I zajmowała 256 mórg
obszaru. Borowiec należał do dóbr Kotuszowa, a od 1875r. został oddzielony jako
osobny folwark o rozległości 357 mórg, a sama wieś liczyła 10 osad,
z gruntem 81 mórg.
BRZEZIE
Długosz w 1470 r. wymieniał Brzeszye, czyli Brzezie –
miejsce porośnięte brzozami. Liczne nazwy na terenie Polski świadczą o bogatym
drzewostanie. Nazwa Brzezie pochodzi z pocz. XX w., przedtem wieś nazywała się
Polesie. Poprzednia nazwa utrzymuje się wśród ludzi starszych (Rospond S.,
1984). Wieś sołecka położona w południowo – wschodniej części gm.,
4,5 km od drogi Jaksonek – Skotniki i 11,5 km od Aleksandrowa, graniczy z
sołectwami: Wacławów i zachodnią granicą gm. Pow. 143,32 ha, w tym grunty
orne 133,21 ha. Integralna część wsi: Brzezie-Kolonia – przysiółek
położony na wschodniej granicy gm., na NE od wsi. Sosnowice – ( nazwa
topograficzna określona od lasu sosnowego) przysiółek leśny, SGKP podaje, że
była to osada włościańska, leżąca w powiecie opoczyńskim, gm. Machory, należąca
do parafii Skórkowice. Na pocz. XIX w. liczyła 3 domy i 28 mieszkańców oraz
zajmowała obszar 75 mórg.
CIECHOMIN
Wieś sołecka położona we wschodniej części gm., na
podmokłych obszarach pradolinnych, przy drodze lokalnej Kraśnik – Skórkowice,
4,5 km od Aleksandrowa, graniczy ze sołectwami: Kalinków, Rożenek, Marianów,
Siucice, Siucice-Kolonia oraz ze wschodnią granicą gm. Pow. 572,47 ha, w tym
grunty orne 490,78 ha. Integralne części wsi: Kukurędy
Ciechomińskie i Kukurędy Ciechomskie – osiedla położone na N od wsi, jest to
dalsze przedłużenie Ciechomina. Rys historyczny: Wg regestru
poborowego powiatu opoczyńskiego w 1508 r. wieś Rosznek i Ciechomin były
własnością Mikołaja Chocimira. SGKP podaje Ciechomin jako wieś w powiecie
opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należącą do parafii Skórkowice i Dąbrowa. W 1827
odnotowano tu 12 domów i 97 mieszkańców. Pod koniec XIX w. wieś ponad
trzykrotnie powiększyła się i liczyła 61 domów i 361 mieszkańców oraz zajmowała
852 mórg ziemi włościańskiej.
DĄBROWA NAD CZARNĄ
Nazwa znana już w XIV w.: in Dambrawa (1357), pochodzi od
wyrazu dąbrowa, czyli lasu liściastego z przewagą dębów. Nazwa używana osobno
lub w zestawieniu z innymi wyrażeniami, np. Dąbrowa nad Czarną – wieś położona
przy rzece Czarnej (Malec M., 2003). Wieś sołecka położona w
północnej części gm., na prawmy brzegu rz. Czarnej przy drodze Jaksonek –
Skotniki, oddalona o 2 km od drogi nr 74 Piotrków Tryb. – Kielce i 7 km od
Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Włodzimierzów, Kotuszów, Borowiec, Dębowa
Góra, Taraska. Pow. 162,19 ha, w tym grunty orne 121,97 ha.Integralne części wsi:
Dąbrowa-Kolonia – kolonia wiejska położona na N od wsi. Rys
historyczny: Nazwa wsi bierze się stąd, że po obu stronach rzeki Czarnej były
gęste lasy dębowe , pełne dzikiej zwierzyny, a nad brzegami rzeki osiedlali się
ludzie, tworząc osadę, w miejscu wykarczowanego lasu. Najstarsza
zapisana wzmianka historyczna dotyczy wsi z 1176 r., Kidy to książę Kazimierz
Sprawiedliwy przekazał wieś aktem fundacyjnym klasztorowi Cystersów w
Sulejowie. Wynika zatem, że Dąbrowa jest tak starą osadą jak nadpiliczny Sulejów
(Dekowski J., 1977). Najstarszą budowlą we wsi był drewniany kościół, który
istniał już w 1415 r. i był on zapewne wzniesiony z fundacji opatów
sulejowskich. Wieś w posiadaniu klasztoru Cystersów pozostała do 1819 r., po
czym przeszła na własność skarbu państwa i została rozparcelowana.
SGKP podaje, że w 1827 r. wieś liczyła 41 domów i 328 mieszkańców. Znajdowała
się tu szkoła, gorzelnia i kościół parafialny. Kościół został
zbudowany z drewna w 1834 r. Natomiast parafia dekanatu opoczyńskiego liczyła
2408 osób i istniała już w 1521 r. W latach siedemdziesiątych XIX w. Dąbrowa
liczyła 42 domy, 393 mieszkańców oraz rozpościerała się na 559 morgach roli
dworskiej i 230 morgach roli włościańskiej. Dąbrowa od niepamiętnych czasów
słynęła z wyrobów ręko dzielnych, a w szczególności garncarstwa. Rozwój tej
tradycji przypisywany jest okresowi panowania Kazimierza Wielkiego. Jeszcze w
k. XIX w. we wsi było pięćdziesięciu garncarzy, którzy wyrabiali różne naczynia
użytkowe oraz kafle służące do budowy pieców. Dąbrowa w tym czasie była prężnym
i aktywnym ośrodkiem rzemieślniczym, do którego na naukę i praktykę przybywali
uczniowie z całego obszaru ziem polskich. Wieś w tym czasie musiała wyglądać
malowniczo, gdyż po jednej stronie stały domy mieszkańców, a po drugiej piece
garncarskie. Garncarze dąbrowscy tworzyli zwartą społeczność lokalną, bardzo
wyróżniała się od okolicznej ludności rolniczej. Niestety już w okresie
międzywojnia naliczono we wsi jedynie trzech garncarzy, a kiedy zmarli nie było
już ich kontynuatorów. Wieś przestała być ośrodkiem garncarstwa, a rozwijający
się przemysł w miastach, wyparł wiejskich rzemieślników i przysłowie „że nie
święci garnki lepią” straciło swe znaczenie. Obecnie brak śladów we wsi po
garncarstwie. Okres II wojny światowej zaznaczył się tragicznymi wydarzeniami
we wsi. 19.01.1944 r. hitlerowcy dokonali masowej egzekucji przy moście nad
rzeką Czarną. Życie straciło dwudziestu żołnierzy Polski Walczącej,
przywiezionych do wsi jako więźniów z Tomaszowa Maz. ich mogiła znajduje się na
miejscowym cmentarzu, a pamięć o nich utrwala niewielki pomnik przy moście na
rzece Czarnej (Nowakowski T.,1983).
DĄBRÓWKA
Nazwa znana od XV w.: Dambrowka (1430), pochodzi od wyrazu
dąbrówka, czyli zarośla dębowe, mała dąbrowa (Malec M., 2003). Wieś
sołecka położona w centralnej części gm., przy drodze Jaksonek – Skotniki, 4 km
od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Skotniki, Szarbsko, Kawęczyn,
Janikowice, Stara-Kolonia i Stara. Pow. 413,69 ha, w tym grunty orne 345
ha. Rys historyczny: Wieś wzięła swą nazwę podobno, od imienia
księżnej Dobrawy, która przyjeżdżała tu na wypoczynek. SGKP podaje, że w XIX w.
była to wieś leżąca w powiecie koneckim, gm. Skotniki, należąca do parafii
Skórkowice i oddalona o 34 wiorsty od Końskich. Liczyła 25 d. i 162 mk.
Zajmowała 400 mórg roli włościańskiej. W 1850 postawiona została kaplica pw.
Świętej Rozalii, a na jej fundamentach, w późniejszych latach, został zbudowany
kościół pw. tej samej patronki.
DĘBOWA GÓRA
Wieś sołecka położona w północnej części gm., wzdłuż lewego
brzegu rzeki Czarnej, obejmuje obszary podmokłe i pradolinne. Wieś
położona po obu stronach drogi Jaksonek-Skotniki, oddalona o 3 km od drogi nr
74 Piotrków Tryb. - Kielce i 6 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami:
Dębowa Góra-Kolonia, Dąbrowa nad Czarną, Kotuszów, Borowiec, Kalinków i Kamocka
Wola. Pow. 222 ha, w tym grunty orne 161,55 ha. Integralne części wsi: Kukurędy
Dębowskie – osobne zabudowania, wysunięte najbardziej na S wsi, leżące na E od
drogi Jaksonek-Skotniki, Ruda Papiernia – była to dawna nomenklatura wieczysto
czynszowa położona na 20 morgach ziemi, w której w XIX w. znajdował się młyn i
papiernia. Wieś leżąca nad samym brzegiem rzeki Czarnej, stanowiła północną
granicę wsi. Rys historyczny: Wieś istniała już w XV w. i należała do Macieja i
Katarzyny Dembowskich herbu „Jastrzębiec” (Dekowski J., 1977). W księdze
wieczystej odnotowano, że w 1689 r. właścicielem dóbr Dębowa Góra i Kawęczyn
był Stefan Dunin. SGKP podaje, że na pocz. XIX była tu wieś i folwark leżące w
powiecie opoczyńskim, w gm. Niewierszyn i należącym do parafii Dąbrowa. W
1827 r. były tu 22 domostwa i 104 mieszkańców. Pod k. XIX w. wieś
liczyła 15 d i 164 mk., a dobra wsi składały się z folwarku Dębowa Góra,
nomenklatury Ruda i „attynencyi Bratków”. Obszar wsi wynosił 950 mórg, na
których rozpościerały się pola orne, ogrody, łąki, pastwiska, lasy, zarośla,
nieużytki i place. Dominował płodozmian dziewięciopolowy. Były tu cztery
budynki murowane i 15 drewnianych. Wież leżała nad rzeką Czarną, w pobliżu
dworu. Po uwłaszczeniu przeniesiono ją w inne miejsce. Około 1928 r. folwark
obejmujący 200 mórg został rozparcelowany.
DĘBOWA GÓRA KOLONIA
Wieś sołecka położona w północnej części gm., 0,5 km od
drogi Jaksonek – Skotniki, 3,5 km od drogi nr
74 i ponad 5 km od Aleksandrowa, graniczy z
sołectwami: Taraska, Niewierszyn, Kamocka Wola, Dębowa Góra, Dąbrowa nad
Czarną. Pow. 187 ha, w tym grunty orne 138,69 ha. Rys historyczny:
W XV w. kolonia razem z wsią Dębowa Góra należały do Macieja i Katarzyny
Dembowskich herbu „Jastrzębiec”. Historia wspólna z wsią Dębowa Góra (Dekowski
J., 1977).
JAKSONEK
(Nazwa pochodzi podobno od nazwiska Jaks lub Jakson –
jednego z byłych właścicieli wsi.)
Wieś sołecka położona najbardziej na N gm., w otulinie
Sulejowskiego PK, przez wieś przebiega droga krajowa nr 74 Piotrków Tryb. –
Kielce, oddalona jest 2,5 km od drogi krajowej nr 12 Piotrków Tryb. –
Radom, 9 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Taraska, Włodzimierzów,
Kotuszów oraz z Lasem Jaksońskim stanowiącym północną granicę gm. Pow. Wynosi
235,8 ha, w tym grunty orne 222,5 ha. Rys historyczny: SGKP
podaje, że była to wieś leżąca w powiecie opoczyńskim, gm. Radonia, należąca do
parafii Dąbrowa i oddalona od Sulejowa o 6 wiorst. Liczyła 18 domów i 173
mieszkańców oraz zajmowała pow. 374 mórg ziemi włościańskiej.
JANIKOWICE
Wieś sołecka położona w centralnej części gm., niecałe 3 km
od drogi Jaksonek – Skotniki, 1 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Aleksandrów,
Marianów, Justynów, Stara Kolonia, Dąbrówka i Kawęczyn. Pow. 244,18 ha, w tym
grunty orne 187 ha. Rys historyczny: SGKP podaje istnienie wsi i
folwarku położonym w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należącym do
parafii Dąbrowa. W 1827 r. było tu 28 domów i 175 mieszkańców, a w 1880 r. 21
domów i 174 mieszkańców. Folwark obejmował wsie: Janikowice, Aleksandrów,
Kolanków, Maryanów i Wiatka. We wsi były 3 budynki murowane i 9 drewnianych,
płodozmian sześciopolowy. Znajdowały się tu pokłady piaskowca.
JUSTYNÓW
Wieś sołecka położona w południowo – wschodniej części gm.,
1,5 km od drogi Kraśnik – Skórkowice, 6 km od Aleksandrowa, graniczy z
sołectwami: Wolica, Stara Kolonia, Siucice, Siucice Kolonia oraz z granicą
gminy. Pow. 216,5 ha, w tym gruntów ornych 206 ha. Integralna
część wsi: Matyldów – osobne zabudowania położone na S od wsi, przy cieku
wypływającym z lasu na wys. 225 m n.p.m., Stary Justynów – pierwotne osiedle
wsi położone na SE od obecnego. Rys historyczny: SGKP wymienia
Justynów jako osadę w powiecie opoczyńskim, gm. Machory, należący do parafii
Skórkowice. Liczy 4 d. i 27 mk, a rozciąga się na 100 morgach ziemi dworskiej i
4 morgach ziemi włościańskiej. Wieś należała do dóbr Siucice.
KALINKÓW
Wieś sołecka położona w wschodniej części gm., 1,5 km od
drogi Jaksonek – Skotniki i 2 km od drogi Kraśnik – Skórkowice, 4 km od
Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Kawęczyn, Kamocka Wola, Dębowa Góra,
Rożenek, Ciechomin, Marianów i Aleksandrów. Pow. 485 ha z czego gruntów ornych
395 ha. Rys historyczny: SGKP wzmiankuje o wsi w powiecie
opoczyńskim, gm. Niewierszyn, należącej do parafii Dąbrowa. Wieś leży 25 wiorst
od Opoczna i liczy 20 domów i 147mieszkańców, zajmuje 325 mórg ziemi
włościańskiej i 1 morgę ziemi dworskiej, należy do dóbr Janikowice.
KAMOCKA WOLA
Wolami, wólkami, bądź Wolicami określano od I połowy XIII w.
takie wsie, które korzystały z pewnych swobód. Były to często osady przyleśne,
gdyż w zamian za karczunek leśny mieszkańcy wól korzystali z wolizny na okres
do 20 lat. Wole były lokowane na prawie polskim, później niemieckim (Ropsond
S., 1984). Wieś sołecka położona w centralnej części gm., przy
drodze Jaksonek – Skotniki, 3 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami:
Niewierszyn, Dębowa Góra Kolonia, Dębowa Góra, Kalinków, Kawęczyn, Sieczka.
Pow. 239 ha, z czego gruntów ornych 181,5 ha. Rys historyczny:
SGKP wzmiankuje o wsi włościańskiej, w powiecie opoczyńskim gm. Niewierszyn,
należącej do parafii Dąbrowa. Wieś liczyła 16 d. i 140 mk. oraz 228 mórg obszaru
KAWĘCZYN
Wieś sołecka położona w centralnej części gm., 0,5 km od
drogi Jaksonek – Skotniki, 1 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami:
Sieczka, Kamocka Wola, Kalinków, Aleksandrów, Janikowice, Dąbrówka, Szarbsko.
Pow. 191 ha, z czego gruntów ornych 165 ha. Rys historyczny: Wieś
w 1689 r. należała do Stefana Dunina, który w swym posiadaniu miał także Dębową
Górę (wieś i kolonię). W 1798 r. po Felicjanie Bratkowskim majątek
przejął Tomasz Bratkowski wraz z dziećmi, aż do 1838 r., kiedy to we wrześniu
dobra odkupił Teodor Kamocki. SGKP podaje wieś leżącą w powiecie opoczyńskim,
gm. Niewierszyn, w parafii Dąbrowa. W 1827 r. było tu 14 d. i 98
mk. W 1870 r. Anna z Badowskich – Rupniewska nabyła prawem własności od
Teofila Sierocińskiego majątek, który obejmował 494 morgi i 170 prętów, co
zarejestrowano w 1876 r. Po zmarłej Annie otwarto postępowanie spadkowe. Pod
koniec XIX wieku SGKP podaje, że wieś liczyła 13 d. i 118 mk. oraz zajmowała
446 mórg obszaru dworskiego i 128 mórg ziemi włościańskiej. W 1930 r. nastąpił
podział dóbr Kawęczyn w terenie, pomiędzy dzieci Heleny Rupniewskiej –
Korytowskiej (córki Anny). Jan Kazimierz jako najstarszy syn otrzymał Kawęczyn
– Ośrodek, Romana dostała Kawęczyn – Złocień, Michał otrzymał Kawęczyn –
Michałów, a Jadwiga Kawęczyn – Julia. W tym czasie podzielono, także budynki
gospodarcze. W okresie II wojny światowej i okupacji zamordowani zostali, w
Tomaszowie Mazowieckim, wszyscy mężczyźni z czterech gospodarstw. Natomiast
wdowy – właścicielki wraz z dziećmi, w 1945 r. wysiedlono gospodarstw. Grunty
zaś rozparcelowano, mimo, że żadne z nich nie posiadało 50 ha ziemi ornej. W
1946 r. Honorata Korytowaka – żona Jerzego, nabyła od Skarbu Państwa w mocy
ustawy o Reformie Rolnej gospodarstwo wraz z zabudowaniami. W 1950 r. założono
Spółdzielnię Produkcyjną, do której włączono wszystkie nowopowstałe
gospodarstwa, a w obiektach dworskich umieszczono kierownictwo spółdzielni i
lokatorów. Wtedy to doszło do dewastacji w obiektach dworskich. 6 lat później
spółdzielnia ogłosiła upadłość, a Honoracie zwrócono gospodarstwo, lecz z
długami po spółdzielni.
KOTUSZÓW
Wieś sołecka położona w północno – wschodniej części gm.,
0,5 km od drogi nr 74 Piotrków Tryb. – Kielce, 9 km od Aleksandrowa, graniczy z
sołectwami: Jaksonek, Włodzimierzów, Dąbrowa nad Czarną, Borowiec oraz ze
wschodnią granicą gm. Pow. 477 ha, z czego 432 ha to grunty orne. Integralne
części wsi: Stanisławów (nazwa pamiątkowa pochodząca od imienia właściciela
(Rospond S., 1984 r.)) – osobny ciąg zabudowań o układzie liniowym, budynki
położone po jednej stronie drogi, z blokowym układem pól. Osiedle leży na W od
wsi. Praga – pojedyncze luźne zabudowania stanowiące osiedle położone na W od
wsi, przy lesie. Mieszkańcy zajmowali się wyrębem drewna. Rys
historyczny: SGKP podaje, że była to wieś i folwark nad rzeką Czarną, w
powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, parafia Dąbrowa. W 1827 r. były tu 23 d.
i 82 mk., pod koniec XIX w. 30 d. i 250 mk. Wieś tę wspomina Długosz (t.I.335).
Folwark Kotuszów wraz z wsią Kotuszów i Borowiec zajmowały rozległe tereny –
1026 mórg. Znajdowała się tu także osada młynarska położona na 16 morgach, w
której zliczono 17 budynków z drewna i 1 budynek murowany oraz młyn wodny.
Dominował płodozmian sześcio- i dziesięciopolowy. Zalegały tu pokłady torfu.
Od dóbr tych w 1875 r. został oddzielony folwark Borowiec.
NIEWIERSZYN
Wieś sołecka położona w zachodniej części gm., przy drodze
Sulejów – Aleksandrów, 4 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Ostrów,
Taraska, Dębowa Góra, Kamocka wola, Sieczka. Pow. 309,20 ha , z czego gruntów
ornych 216,34 ha. Integralne części wsi: Stary Niewierszyn lub
Stara Wieś – na SE od obecnej wsi znajduje się pierwsze siedlisko Niewierszyna,
Położone nad stawem zasilanym przez ciek bez nazwy. Dawniej była to mała wioska
założona wokół ruin niewierszyńskiego dworu, zasiedlona przez ludność z okolic
Opoczno. Rys historyczny: Wg SGKP była to wieś nad rzeką Pilicą,
przy ujściu rzeki Czarnej, leżąca w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn,
parafia Dąbrowa. W 1827 r. były tu 23 domy i 184 mieszkańców, a w 1880 r. 36 d.
i 357 mk. Natomiast Folwark Niewierszyn ze wsią Ostrów, Kamocka Wola i żalesie
rozlegał się na 1448 morgach, w tym gruntów ornych i ogrodów 672, łąk 52,
pastwisk 77, lasu 607, nieużytków 40 mórg. Budynków murowanych 1 i 17
drewnianych. Wieś Niewierszyn liczyła osad 42, z gruntem 597 mórg. Gmina
iewierszyn liczyła 2368 mieszkańców i położona była na 9499 morgach, w tym
ziemi folwarcznej 4802 morgi. Sąd gminy okręgu V znajdował się w Wójcinie,
placówka pocztowa w Sulejowie, a UG w Aleksandrowie. W skład gm. wchodziły
wsie: Aleksandrów, Borowiec, Ciechomin, Dębowa Góra, Janikowice, Kalinków,
Kamocka Wola, Kawęczyn, Kotuszów, Marianów, Niewierszyn, Wężykowola, Ostrów,
Rożenek, Ruda, Stefanów, Wiatka, Zalesie.
NOWY RECZKÓW
Wieś sołecka położona w południowej części gm., na północy
stoku wzniesienia polodowcowego moreny czołowej o wys. 225 m n.p.m., przy
drodze Jaksonek – Skotniki, 7 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami:
Skotniki, Wólka Skotnicka, Wacławów. Pow. 339,12 ha, z czego gruntów ornych
307,57 ha. Integralne części wsi: Gniewosze (Gniwosy) -
osiedle położone na NW od wsi, po drugiej stronie drogi, nazwa
pochodzi z okresu przesiedlenia Reczkowa, wtedy to Peru gospodarzy
pogniewało się i osiedliło z dala od wsi. Rys historyczny: Wieś
została przesiedlona w k. XIX wieku z terenu obecnego Reczkowa Starego, w
którym niegdyś znajdował się folwark, a obecnie siedziba nadleśnictwa. Na
przełomie sierpnia i września 1944 r. we wsi znajdował się obóz pracy.
Więźniowie byli zmuszani do robót fortyfikacyjnych wzdłuż Pilicy lub do
pracy w kamieniołomach. Obóz został zlikwidowany 14.01.1945 r., a więźniowie
zwolnieni lub wywiezieni. Przez obóz w Reczkowie przeszło około trzy tysiące
osób (Nowakowski T., 1983).
OSTRÓW
Nazwa pochodzi od wyrazu ostrów, który oznacza wyspę na
jeziorze lub rzece, bądź Kępe na bagnach. Nazywane tak były miejscowości
położone na rozwidleniu rzek (Malec M. 2003). Wieś letniskowa
(sołecka) położona w zachodniej części gminy, na terenie Sulejowskiego PK, 1 km
od drogi Sulejów – Aleksandrów, 7 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami:
Taraska, Niewierszyn, Sieczka oraz z zachodnią granicą gminy, którą stanowi
rzeka Pilica. Pow. 111 ha, z czego gruntów ornych 79 ha. Integralne
części wsi: Ostrów nad Czarną, Ostrów nad Pilicą – dwa siedliska wsi, położone
prostopadle do siebie, w dolinach dwóch rzek Pilicy i Czarnej. Rys
historyczny: Wg regestry poborowej z 1577 r. właścicielem wsi był Jan Dembowski
– miał tu dwa ogrodzenia z rolą. SGKP podaje, że była to wieś włościańska, nad
rzeką Pilicą , w powiecie opoczyńskim, gm. Niewierszyn, parafia Dąbrowa. W 1827
r. było tu 6 domów i 46 mieszkańców, a pod koniec XIX w. 17 d., 80 mieszkańców
i rozciągała się na 389 morgach. Wieś należała do folwarku Niewierszyn.
ROŻENEK
Wieś sołecka położona we wschodniej części gminy, nad rzeką
Czarną, przy drodze Kraśnik – Skórkowice, ponad 3 km od Aleksandrowa, graniczy
z sołectwami: Borowiec, Ciechomin, Kalinków. Pow. Wynosi 119 ha, z czego
gruntów ornych 108 ha. Rys historyczny: Osada rolnicza znana już w
XV w., wieś Rożenek w parafii Skórkowice była własnością Krzątkowskiego. Z
łanów ziemi płacona była dziesięcina snopowa i konopna „prebendzie
Krzconowskiej”. Wartość dziesięciny wynosiła od ½ grzyw do 2 grzyw. Natomiast z
karczmy, zagrody i folwarku rycerskiego dawano dziesięcinę snopową do Skórkowic
(Długosz, L. B., I, 382). W XVI w. wieś należała do parafii Dąbrowa, dwór do
Sławna i tam płacił dziesięcinę (Łaski, L. B. I, 636). Wg regestru poborowego
powiatu opoczyńskiego z 1508 r. wieś Rozannek należała do Mikołaja Chocimira, a
następnie do Piotra i Jakuba Krzetowskich herbu Zadora. W 1577 r. zabudowania i
ziemię we wsi posiadali: Stanisław Cisielski ½ łan i jedną zagrodę z rolą,
Piotr Kretowski ½ łan i trzy zagrody, Wielewicki ½ łan, Jakub Krzetowski 1
½ łan. (Powiński, Małop., 293, 482). W XVI w. SGKP podaje, że wieś i
folwark Rozannek leży nad rzeką Czarną, w powiecie opoczyńskim, gm.
Niewierszyn, parafia Dąbrowa. We wsi znajdowała się gorzelnia, młyn wodny,
plantacja chmielu, 16 d. i liczyła 56 mk. Natomiast młyn składał się z jednego
domu i zamieszkiwany był przez 13 mk. W XVIII w. wieś miała podwójną nazwę
Rożenek – Ciechomin, pod koniec XVIII w. właścicielem był Ludwik Zawisza
Czarny, który odkupił wieś od braci Fayglów – Jana Antoniego i Karola.
Majątkiem po śmierci Zawiszy Czarnego zarządza jego rodzina, następnie w 1841
r. odsprzedają wieś Franciszkowi Karczewskiemu, który dysponuje nią przez 18
lat, a w 1859 r. właścicielami zostaje rodzina Koźmińskich przez trzy kolejne
pokolenia. W grudniu 1769 r. pod wsią doszło do starcia z armią carską
dowodzoną przez pułkownika Jana Drewitza. Wojska polskie poniosły wówczas
klęskę (Dekowski J., 1977). W 1827 r. było tu 31 d. i 205 mk. W 1884 r. folwark
rozciągał się na 1028 morgach, w skład których wchodziło 435 mórg gruntów
ornych i ogrodów, 89 mórg łąk, 81 mórg pastwisk, 375 mórg lasu, 50 mórg
nieużytków, las urządzony, budynków murowanych 4, drewnianych 20. Dominował
płodozmian sześciu-, siedmio-, i ośmiopolowy. Wieś Rożenek liczyła wówczas 14
osad i 10 mórg gruntu. W 1914 r. Stanisła i Ksawery Koźmińscy odsprzedali dobra
Aleksandrowi Bolesławowi Ryszardowi Sztremer. Jednakże Sztremer źle
gospodarował i Rożenek w tym czasie wiele razy był wystawiany na licytację .
XVIII-wieczny dworek modrzewiowy w opłakanym stanie wraz z majątkiem odkupił
Stanisław Seweryn Fraytag żonaty z Anną Wolicką i on był ostatnim właścicielem
przed 1939 r. Po II wojnie światowej Rożenek został przejęty przez Skarb Państwa
– majątek rozparcelowano, a park podzielono na trzech właścicieli: dworek,
spichlerz i północną część parku dostała Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska
(powstały tam składy węgla, nawozów mineralnych i magazyn), południowa część
parku otrzymało leśnictwo i znajdowała się tam leśniczówka, a dawne podwórze z
kuźnią i szpalerami drzew użytkowało kółko rolnicze.
SIECZKA
Wieś sołecka położona w centralnej części gm., w otulinie
Sulejowskiego PK, przy drodze Sulejów – Aleksandrów, 2 km od Aleksandrowa, graniczy
z sołectwami: Niewierszyn, Kamocka Wola, Kawęczyn, Szarbsko. Pow. wynosi 462
ha, z czego 364 ha to grunty orne. Integralne części wsi:
Opoczniaki – osiedle założone i zbudowane przez zwartą grupę przybyszów z
okolic Opoczna. Zasiedlili także Stary Niewierszyn i Władysławów. Rys
historyczny: Cała wieś wraz z nazwą i zabudowaniami została przeniesiona na ten
teren na pocz. XX w., zza Sulejowa, z terenów przeznaczonych ówcześnie do
zalesienia. Jeszcze SGKP wymienia Sieczkę, jako wieś włościańską, położoną nad
rzeką Pilicą, w powiecie opoczyńskim, gm. Owczary, należącą do parafii
Podklasztor Sulejowski. W 1827 r. było tu jedno zabudowanie i 8 mieszkańców.
(Wroniszeski J., 1964).
SIUCICE (Siuczyce, Syenczyce XVI w.)
Wieś sołecka położona we wschodniej części gminy, przy
drodze Kraśnik – Skórkowice, 5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami:
Siucice Kolonia, Justynów, Marianów, Ciechomin. Pow. Wynosi 437 ha, z czego 403
ha to grunty orne. Rys historyczny: SGKP podaje, że w XVI w. wieś
Syenczyce płaciła dziesięcinę z łanów dworskich wartości jednej grzywny, którą
pobierał pleban w Skórkowicach (Łaski, L. B., 621). W XIX w. wieś, kolonia i
osada młynarska Siucice leżała w powiecie opoczyńskim, gm. Machory i należała
do parafii Skórkowice. W 1827 r. było tu 46 d. i 265 mk., a w1880 r. liczyła 52
d. i 361 mk. W 1874 dobra Siuczyce składały się z folwarku Siucice i Justynów
oraz nowoutworzonej koloni Sulimów. Majątek rozciągał się na obszarze 1188
mórg. W 1885 r. dobra zostały rozparcelowane i rozdzielone na folwark Siucice z
obszarem 369 mórg, folwark Justynów 375 mórg, młyn Siucice liczący cztery
zabudowania. Wieś Siuczyce w tym czasie składała się z 53 osad i leżała na 631
morgach obszaru, wieś Zawada (obecnie Siucice Kolonia) składała się z 6 osad i
zajmowała 108 mórg obszaru.
SIUCICE KOLONIA, ZAWADA
Wieś sołecka położona we wschodniej części gm., przy drodze
Kraśnik – Skórkowice, 6 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Siucice,
Justynów, Ciechomin oraz ze wschodnią granicą gminy. Pow. Wynosi 287 ha, z
czego 262,30 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Karczówka –
osiedle powstałe po wykarczowaniu lasu na E od wsi, przy rzece Czarnej. Siucice
– Młyn i Zawada – dawne wsie powstałe po rozparcelowaniu gruntów folwarku
Siucice w 1885 r. Obecnie osiedla wsi Siucice. Rys historyczny:
Historia wspólna z wsią Siucice.
SKOTNIKI
Wieś sołecka położona w południowej części gm., nad rz.
Pilicą, z trzech stron jest otoczona lasem należącym do Sulejowskiego PK
oraz jego otuliny, przy drodze Jaksonek-Skotniki-Przedbórz, 10 km od
Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Szarbsko, Dąbrówka, Stara, Wólka
Skotnicka, Nowy Reczków, Wacławów oraz południową granicą gm. Pow. 276,76 ha, z
czego 220,56 ha to grunty orne. Integralne części wsi: Nad Stawem,
Piachy, Przedmieście, W Ługu, Za Cmentarzem – n. wskazują miejsce, gdzie dana
część wsi się znajduje. Rys historyczny: Na pocz. XVI w. istniał
tam już dwór z folwarkiem i rolą, zwaną Dolną Niwą, płacił dziesięcinę plebani
w Ręcznie, kmieci zaś „kantoryi sandomierskiej”, a plebanowi płacono jedynie
kolędę. Była to wieś leżąca w parafii Ręczno, należąca do Jana Wspinka, miała 6
łanów, z których dziesięcinę konopną i snopową płacono kantoryi sandomierskiej.
Znajdowała się tam karczma i zagroda, a w 1531 r. Mikołaj Wspinek ufundował
drewniany kościół. Dziedzic Skotnik, Mikołaj Wspinek (zwany też Spinek), który
otrzymał wieś w posagu żony, najprawdopodobniej już w latach dwudziestych XVI
w. wybudował także najstarszą wschodnią część dworu w Skotnikach. WG regestru
poborowego powiatu opoczyńskiego z 1508 r. A od 1604 r. kościół stał się
parafialnym, liczącym w dekanacie koneckim 1280 wiernych. Gm. Skotniki liczyła
2233 mieszkańców i 11607 mórg obszaru, w tym ziemi dworskiej 8120 mórg. Sąd gm.
Okręgu V znajdował się w Fałkowie, placówka pocztowa w Przedborzu, a w skład
gm. Wchodziły miejscowości: Dąbrówka, Faliszew, Justynów, Józefów, Ojrzeń,
Papiernia, Reczków, Skotniki, Stara, Szarbsko, Wacławów, Wólka Skotnicka,
Zygmuntów. W XVII w. Skotniki należały do Trojanowskich, to oni rozbudowali
dwór od strony północno-zachodniej. W późniejszych latach znaleziono kamienny
kartusz z herbem tej rodziny w piwnicach dworu. W 1800 r. właścicielem
Skotnik i okolicznych wsi był Józef Łącki. Po jego śmierci w 1846 r. wieś
otrzymuje jego siostra Konstancja z Łęckich Lubieńska. W 1853 r. majątek nabyła
Romania z Rutkowskich herbu Mycielska, a w 1860 r. za 120 tysięcy srebrnych
rubli dobra odkupił Edward Wzdulski. SGKP podaje, że Skotniki w 1871 r. to
wieś, folwark i dobra nad rzeką Pilicą leżące w powiecie koneckim, gm. i
parafia Skotniki, w odległości od Końskich 35 wiorst. Mieści się tam drewniany
kościół parafialny, szkoła początkowa, UG, gorzelnia, fryszerka, młyn wodny.
Znajdują się tam pokłady kamienia ciosowego i rudy żelaznej. Dobra Skotnik
składały się z folwarku: Skotniki, Wólka Skotnicka, Reczków, nomenklatury
Ojrzyn i Papiernia liczącej 6 osad i 44 morgi obszaru, wsi Wólka Skotnicka z 23
osadami i 339 morgami, wsi Ojrzeń z 5 osadami i 53 morgami, wsi Justynów z 5
osadami i 315 morgami obszaru, wsi Reczków z 21 osadami i 265 morgami, wsi
Wacławów z 23 osadami i 315 morgami obszaru. Po 11 latach w 1871 r.
właścicielem majątku był Dom Handlowy firmy Samuel Antoni Fraenkel z Warszawy .
Następnie majątek odziedziczył syn Samuela – Mikołaj Iwanicz-Fraenkel i przez
kolejne lata majątek przechodzi z rąk do rąk: w 1895 r. nabywa go Adam
Krasiński, w 1909 r. przejmuje Henryk Raczyński, rok później nabywa majątek
Igor Stannicki i Wanda Plater Zyberktaż, która w 1934 r. darowała majątek matce
Elżbiecie herbu Tyszkiewiczów herbu Jezierska z pierwszego ślubu, herbu Plater
Zyberkowej z szacunku do 275 tysięcy złotych polskich. A dnia 31.08.1934 r.
Urząd Wojewódzki w Łodzi przejął od matki i córki Zyberkowskich Skotniki,
a następnie Urząd Wojewódzki w Piotrkowie Tryb. Dnia 16.01.1944
r., żandarmeria przeprowadziła aresztowania we wsiach z okolic Skotnik.
Zatrzymano ponad 30 osób. Część z nich po przeprowadzeniu badań, w szkole w
Skotnikach, została wywiezion i rozstrzelana w dwóch grupach we wsi Ojrzeń. Na
przełomie sierpnia i września 1944 r. we wsi znajdował się obóz pracy.
Więźniowie byli zmuszani do robót fortyfikacyjnych wzdłuż Pilicy lub do
pracy w kamieniołomach. Obóz został zlikwidowany 14.01.1945 r., a więźniowie
zwolnieni lub wywiezieni. Przeciętnie w obozie pracowało około dwustu osób i
byli to przede wszystkim Polacy lub Cygani.
STARA
Wieś sołecka położona w centralnej części gminy, przy drodze
Jaksonek – Skotniki na rozwidleniu dróg na Przedbórz i Skórkowice, 5,5 km od
Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Skotniki, Dąbrówka, Stara Kolonia, Wólka
Skotnicka. Pow. Wynosi 360 ha z czego 309,67 ha to grunty orne. Integralne
części wsi: Kępina – nazwa od rozległe połaci gruntów, na których jest
położona. Podchojny ( Pod Chojnami) – osiedle położone przy lesie na SW od wsi.
Kazimierzów – nazwa od pierwszego imienia osadnika. Kajetanek (Kajetanów) –
nazwa od pierwszego imienia osadnika. Piaski nazwa od terenu na jakim się
znajduje. Są trzy osiedla powstałe po przeprowadzeniu w dwudziestoleciu
międzywojennym komasacji gruntów. Rys historyczny: Wieś znana od
połowy XV w., należała do parafii Skórkowice i była własnością Zawiszy
Starskiego oraz miała łany kmiecie, z których dziesiątą część snopową i
konopną przekazywano do scholastryi sandomierskiej (Długosz, L. B., t. I.
335, 382) Na początku XVI w. dziesięcina z ról folwarcznych (jedno pole zwane
Popławy) płacona była dla plebani w Skórkowicach (Łaski, L. B., I, 621). Wg
regestru poboru opoczyńskiego z 1577 r. we wsi Stara, parafia Skórkowice,
Stanisław Starski posiadał 4 łany i trzy zagrody, Jan Starski 3 łany, ½ łana
pastwiska, 2 zagrody z rolą (Powiński, Małop., 288). Na podstawie ksiąg
wieczystych wiadomo, że w 1792 r. dobra wsi Stara przejął Stanisław i Zygmunt Kraszkowski,
a następnie Zygmunt odkupił, w październiku tego roku od brata drugą połowę
ziemi. W dniu 17.12.1844 r. po śmierci Zygmunta, majątek dziedziczy jego
rodzina. A w 1845 r. Ferdynand Zajączkowski odkupuje od trzech osób z
rodziny Kraszkowskich Starą. W 1864 r. uwłaszczono grunty włościańskie. SGKP
podaje, że Stara to wieś i folwark leżący nad rzeką Pilicą w
powiecie koneckim, gm. Skotniki i parafia Skórkowice. W 1827 r. było tu 19 d. i
169 mk., a w 1880 r. 33 d. i 302 mk. W 1885 r. folwark Stara rozciągał się na
1263 morgach obszaru i zajmował grunty orne, ogrody, łąki, pastwiska, las
nieurządzony i nieużytki. Znajdowały się tam trzy budynki murowane i 20
drewnianych oraz dominował płodozmian siedmio-, dwunasto- i trzynastopolowy.
W skład dóbr folwarku wchodziły wsie: Stara, Szarbsko, Dąbrówka i Zygmuntów. W
1917 r. całość dóbr, o rozległości 72 prętów, została przepisana na Wincentego
Ditkowskiego – syna poprzedniego właściciela – Franciszka Ditkowskiego. Ten
jednak już w 1930 r. sprzedał grunty Jancentemu Pietruszko. Od 1939 r.
właścicielem parku i części ziem w Starej jest Jan Gielec. Dnia 14.01.1944r.
gestapo aresztowało grupę mieszkańców wsi. Siedmioro z nich, tego dnia, po
przesłuchaniach straciło życie, drugą część zwolniono.
STARA KOLONIA
Wieś sołecka położona w centralnej części gminy, niecały km
od drogi Jaksonek – Skotniki, 6 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami:
Stara, Dąbrówka, Jnikowice, Justynów, Wolica, Wólka Skotnicka. Pow. Wynosi
201,74 ha z czego 187,65 ha to grunty orne. Integralne części wsi:
Karczunek – część zabudowań przy lesie na S wsi. Rys historyczny:
Stara Kolonia jest młodszą jednostką osiedleńczą niż wieś Stara, lecz od zawsze
stanowiła integralną część Starej, aniżeli osobną wieś. Została założona w XX
w. jako osiedle, lecz po rozbudowaniu się zaczęła stanowić oddzielną jednostkę
osiedleńczą. Historia wspólna z wsią Stara. Od lat 90 XX w. zauważalny jest
rozwój budownictwa letniskowego we wsi.
WACŁAWÓW
Wieś sołecka położona w południowej części gminy, 2 km od
drogi Jaksonek – Skotniki, 8,5 km od Aleksandrowa , graniczy z sołectwami:
Skotniki, Nowy Reczków, Wólka Skotnicka, Wolica, Brzezie oraz z południową
granicą gm. Pow. wynosi 168,61 ha, z czego 147,76 ha to grunty orne. SGKP
wzmiankuje, że w XIX w. była to wieś w powiecie koneckim, gm. I parafia
Skotniki. Odległość od Końskich wynosiła 30 wiorst. Wieś liczyła wówczas 17 d.
i 91 mk. oraz rozciągała się na 329 morgach obszaru.
SZARBSKO (Szarbsk)
Wieś sołecka położona w zachodniej części gminy, na obszarze
Sulejowskiego PK i jego otuliny, niecały km od drogi Jaksonek – Skotniki, 5 km
od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Sieczka, Kawęczyn, Dąbrówka, Skotniki
oraz zachodnią granicą gminy. Pow. wynosi 310 ha, z czego 218,69 ha to grunty
orne. Rys historyczny: SGKP podaje, że wieś i folwark leży w
powiecie koneckim, gm. Skotniki, parafia Skórkowice i ma 21 d., 171 mk. i
zajmuje obszar 347 mórg ziemi włościańskiej. Wg regestru poborowego powiatu
opoczyńskiego z 1508 r. wieś Szarbsko i Stara Dąbrówka płaciły poborowi 1
grzywnę i 18 gruntów. W 1827 r. było tu 19 d. i 143 mk. W 1885 r. folwark
Szarbsko został oddzielony od dóbr Stara i miał rozległość 292 morgi, w tym
gruntów ornych i ogrodów 170 mórg, łąk 17 mórg, pastwisk 26 mórg, nieużytków78
mórg. Znajdowało się tu 8 budynków drewnianych. W 1908 r. majątek Szarbsko
nabył Maciej Żurawski. Następnie w 1957 r. przeszedł on w ręce Edwarda
Rozumowskiego, a od 1981 r. majątek (dwór z parkiem i ziemią) przejęła Elżbieta
Dąbrowska, która wraz z mężem, gospodaruje dobytkiem aż do dnia obecnego.
TARASKA
Wieś sołecka położona w północno-zachodniej części gminy,
przy drodze Sulejów-Aleksandrów, 5 km od Sulejowa i drogi krajowej nr 12
Piotrków-Radom, 9 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Jaksonek,
Włodzimierzów, Dąbrowa nad Czarną, Dębowa Góra Kolonia, Niewierszyn, Ostrów
oraz północną i zachodnią granicą gminy. Pow. Wynosi 184,26 ha, z
czego 130,13 ha to grunty orne.
Integralne części wsi: Taraska-Góry – część wsi położona na
niewielkich wzniesieniach dochodzących miejscami do 200 m n.p.m. Taraska-Niwy –
część wsi położona na S od Gór, na wysokości około 180 m n.p.m. Części te
rozdzielają pola uprawne, a deniwelacje terenu dochodzą tu do 20 m n.p.m.
Młyn – dawna osada młynarska, położona przy rzece Czarnej, w pobliżu mostu na
drodze Sulejów – Aleksandrów. Obecnie zachowało się jedno gospodarstwo w tym
budynek mieszkalny, budynek gospodarczy i drewniana szopa po drugiej stronie
drogi. Po młynie nie ma śladów, gdyż przez miejsce, gdzie stał, biegnie droga
lokalna. Taraska-Kolonia – osiedle położone przy lesie między Górami, a Niwami.
Rys historyczny: SGKP wzmiankuje o wsi leżącej nad rzeką Czarną, w powiecie
opoczyńskim gmina Radonia, parafia Błogie, położonej od Opoczna o 26 wiorst.
Wieś w 1827 r. liczyła 10 d. i 63 mk. Oraz należała do parafii Dąbrowa. W XIX
w. natomiast 14 d., 106 mk. I rozciągała się na 245 morgach obszaru.Przed 1939
r. funkcjonował tu ośrodek wypoczynkowy, później podczas II wojny światowej i
aż do połowy lat 60 XX w. stacjonowało wojsko w ośrodku. W latach 70 i 80
XX w. funkcjonowały w Tarasce dwa ośrodki kolonijne, a na bazie jednego z nich
powstał Dom Dziecka. Pod koniec lat 80 ubiegłego stulecia miejscowość
dwukrotnie była bazą Ogólnopolskiego Nocnego Rajdu Mazowieckiego – pieszej imprezy
turystycznej. Ośrodki i później Dom Dziecka położone były pośród lasów
sosnowych, niedaleko Pilicy. Od 1990 r. Dom Dziecka w Tarasce corocznie
organizował akcje plastyczne, w których udział brali znani artyści
wraz z dziećmi. Dom Dziecka funkcjonował w Tarasce do 31.07.1998 r., a
następnie wraz z wychowankami został przeniesiony do Sulejowa. Po
przeniesieniu Domu Dziecka opustoszały. Dopiero w 2003 r. zostały
zakupione przez fundację Art of living. W drugim budynku ośrodek kolonijny
funkcjonował jeszcze w lipcu 1997 r. i należał do PSS Kielce.
WŁODZIMIERZÓW
Wieś sołecka położona w północnej gminy, w otulinie
Sulejowskiego PK, przy drodze Jaksonek-Skotniki, niecały km od drogi krajowej
nr 74 Piotrków-Kielce, 8 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Taraska,
Jaksonek, Kotuszów, Dąbrowa nad Czarną. Pow. wynosi 152 ha, z czego 139 ha to
grunty orne. Integralne części wsi: Karczunek – wg SGKP był to
dawny Folwark nad rzeką Czarną, leżący w powiecie opoczyńskim, gm. Radonia,
parafia Dąbrowa. Należał do dóbr Dąbrowa. Obecnie jest to siedem zabudowań pod
lasem, rozproszonych w terenie. Zalesice – nazwa pochodzi od obszaru, na jakim
jest położony, patrząc od strony W jest to obszar za lasem. Osiedle ciągnące
się wzdłuż drogi Jaksonek-Skotniki, zabudowania równoległe do wsi. Rys
historyczny: SGKP wzmiankuje o wsi leżącej w powiecie opoczyńskim, gmina
Radonia, należącej do parafii Dąbrowa. Odległość stąd do Opoczna wynosi 25
wiorst. Wieś w XIX w. liczyła 9 d. i 19 mk. oraz zajmowała obszar 71 mórg.
WOLICA (Skórkowska Wola)
Wieś położona we wschodniej części gminy przy drodze
Stara-Skórkowice, 6,5 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Wacławów,
Wólka Skotnicka, Stara, Stara Kolonia, Justynów oraz ze wschodnią granicą
gminy. Powierzchnia wynosi 203,8 ha z czego 183 ha to grunty orne.
Integralne części wsi: Wieś składa się z dwóch osiedli – starszego i nowszego,
tj. Wolica Nowa i Wolica Stara położona na S od Wolicy Nowej. Rys
historyczny: Na początku XVI w. dziesięcinę z całej wsi o wartości do dwóch
seksagen, płacono plebani w Skórkowicach. Wg regestru poborowego powiatu
opoczyńskiego z 1508 r. wieś Skórkowice i Wola były własnością Mikołaja i Jana
ze Skórkowic oraz płacili oni poborowi dwie grzywny. W 1577 r. Mateusz
Skórkowski płacił od 5 łanów, 6 zagród z rolą i część plebana ¾ łanu i dwie
zagrody. Natomiast Mścicław i Jakub Skórkowscy płacili ½ łanu kmiecia
(Pawiński, Małop. 288, 482).
WÓLKA SKOTNICKA
Wieś położona w południowej części gminy, 0,5 km od drogi
Jaksonek-Skotniki, 8 km od Aleksandrowa, graniczy z sołectwami: Skotniki,
Stara, Stara Kolonia, Wolica, Wacławów, Nowy Reczków. Powierzchnia wynosi
359,40 ha, z czego 302 ha to grunty orne. Rys historyczny: W
połowie XV w. wieś była własnością Jana Wspinka i miała 10 łanów, z których
dziesięcinę snopową i konopną wartości 4 grzywien płacona kontoryi
sandomierskiej. Znajdowała się tam karczma i zagrodnicy. Wg regestru poborowego
z 1508 r. wieś Skotniki i Wola należały do Jana Skotnickiego (Pawiński, Małop.,
482). W 1827 r. Skotnicka Wola – wieś i folwark, leżący w powiecie koneckim,
gmina i parafia Skotniki, liczyła 12 domy i 103 mieszkańców.
